||
ᠶᠣᠰᠣ ᠲᠥᠷᠦ ᠵᠢ ᠡᠷᠬᠢᠮᠯᠡᠵᠦ ᠵᠠᠩ ᠵᠢᠷᠣᠮ ᠢ ᠪᠠᠷᠢᠮᠲᠠᠯᠠᠬᠤ ᠪᠣᠯ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯᠴᠣᠳ ᠤᠨ ᠡᠷᠬᠢᠮ ᠤᠯᠠᠮᠵᠢᠯᠠᠯ ᠪᠢᠯᠡ᠃ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯᠴᠣᠳ ᠡᠨᠡ ᠶᠣᠰᠣ ᠵᠠᠩᠰᠢᠯ ᠵᠢᠠᠨ ᠦᠷᠡ ᠬᠣᠢᠴᠢᠰ ᠲᠣ ᠪᠠᠨ ᠤᠯᠠᠮᠵᠢᠯᠠᠵᠤ᠂ ᠴᠢᠩᠳᠠᠯᠠᠨ ᠰᠤᠷᠭᠠᠭᠰᠠᠭᠠᠷ ᠢᠷᠡᠵᠡᠢ᠃ ᠵᠢᠱᠢᠶᠡᠯᠡᠪᠡᠯ:
ᠤᠷᠭᠠᠨ ᠳᠡᠭᠡᠭᠦᠷ ᠠᠯᠬᠣᠳᠠᠭ ᠦᠭᠡᠢ᠃ ᠬᠢᠲᠤᠭᠠ ᠬᠠᠢᠴᠢ ᠵᠢ ᠦᠵᠦᠭᠦᠷ ᠵᠢᠠᠷ ᠨᠢ ᠬᠦᠮᠦᠨ ᠳᠤ ᠦᠭᠳᠡᠭ ᠦᠭᠡᠢ᠃ ᠮᠣᠷᠢ ᠪᠠᠨ ᠬᠠᠵᠠᠭᠠᠷ ᠨᠣᠭᠲᠣ ᠪᠠᠷ ᠴᠣᠬᠢᠳᠠᠭ ᠦᠭᠡᠢ᠃ ᠪᠤᠰᠤᠳ ᠲᠣ ᠴᠠᠢ ᠠᠶᠠᠭᠠᠯᠠᠬᠤ ᠳᠤ ᠪᠠᠨ ᠡᠮᠲᠡᠷᠬᠡᠢ ᠱᠠᠭᠠᠵᠠᠩ ᠳᠤ ᠬᠢᠳᠡᠭ ᠦᠭᠡᠢ᠃ ᠴᠠᠭᠠᠨ ᠢᠳᠡᠭᠡ ᠵᠢ ᠭᠠᠵᠠᠷ ᠠᠰᠬᠠᠳᠠᠭ ᠦᠭᠡᠢ᠃ ᠡᠭᠦᠳᠡᠨ ᠪᠣᠱᠣᠭᠠ ᠳᠡᠭᠡᠷᠡ ᠭᠢᠰᠬᠢᠳᠡᠭ ᠦᠭᠡᠢ᠃ ᠡᠭᠦᠳᠡ ᠠᠯᠳᠠᠯᠠᠵᠤ ᠵᠣᠭᠰᠣᠳᠠᠭ ᠦᠭᠡᠢ᠃ ᠠᠢᠯ ᠳᠤ ᠣᠷᠣᠬᠣ ᠳᠤ ᠪᠠᠨ ᠮᠣᠳᠣ᠂ ᠲᠠᠰᠢᠭᠤᠷ᠂ ᠫᠤᠤ ᠵᠡᠪᠰᠡᠭ᠂ ᠰᠦᠬᠡ ᠬᠠᠳᠣᠭᠤᠷ ᠵᠡᠷᠭᠡ ᠡᠯᠳᠡᠪ ᠪᠠᠭᠠᠵᠢ ᠪᠠᠷᠢᠵᠤ ᠣᠷᠣᠬᠤ ᠦᠭᠡᠢ ᠪᠥᠭᠡᠳ ᠪᠦᠰᠡᠨ ᠳᠤ ᠪᠡᠨ ᠴᠢᠳᠦᠷ ᠨᠣᠭᠲᠣ ᠬᠠᠪᠴᠢᠭᠣᠯᠵᠤ ᠣᠷᠣᠳᠠᠭ ᠦᠭᠡᠢ᠃ ᠬᠡᠷᠪᠡ ᠭᠠᠳᠠᠨᠠ ᠲᠠᠯᠪᠢᠬᠤ ᠪᠣᠯᠣᠮᠵᠢ ᠦᠭᠡᠢ ᠪᠣᠯ ᠭᠡᠷ ᠤᠨ ᠡᠵᠡᠨ ᠡᠴᠡ ᠵᠦᠪᠰᠢᠶᠡᠷᠡᠯ ᠠᠪᠴᠤ ᠲᠦᠷ ᠣᠷᠣᠭᠣᠯᠵᠤ ᠲᠠᠯᠪᠢᠳᠠᠭ᠃
ᠤᠨᠤᠭᠠ ᠬᠦᠰᠬᠡ ᠮᠠᠰᠢᠨ ᠵᠢᠠᠷ ᠢᠷᠡᠭᠰᠡᠨ ᠬᠦᠮᠦᠨ ᠢ 《ᠲᠠᠪᠠᠲᠠᠢ ᠰᠠᠢᠨ ᠶᠠᠪᠣᠵᠤ ᠢᠷᠡᠪᠡ ᠤᠤ?》《ᠲᠠᠪᠠᠲᠠᠢ ᠰᠠᠢᠨ ᠮᠣᠷᠢᠯᠠᠵᠤ ᠶᠠᠪᠣᠨᠠ ᠤᠤ?》 ᠭᠡᠬᠦ ᠮᠡᠲᠦ ᠪᠡᠷ ᠮᠡᠨᠳᠦᠯᠡᠵᠦ ᠲᠦᠰᠢᠵᠦ ᠪᠠᠭᠣᠯᠭᠠᠨᠠ᠃ ᠶᠠᠪᠣᠬᠤ ᠳᠤ ᠨᠢ ᠤᠨᠤᠭᠠ ᠳᠤ ᠨᠢ ᠲᠦᠰᠢᠵᠦ ᠮᠣᠷᠳᠠᠭᠣᠯᠣᠭᠠᠳ᠄《ᠠᠶᠠᠨ ᠵᠠᠮ ᠳᠤ ᠪᠠᠨ ᠰᠠᠢᠨ ᠶᠠᠪᠣᠭᠠᠷᠠᠢ!》《ᠲᠠᠨ ᠦ ᠠᠶᠠᠨ ᠦ ᠵᠠᠮ ᠦᠯᠵᠡᠢ ᠮᠦᠷ ᠲᠡᠢ ᠪᠣᠯᠲᠣᠭᠠᠢ!》《ᠪᠠᠶᠠᠷᠲᠠᠢ!》 ᠭᠡᠬᠦ ᠮᠡᠲᠦ ᠪᠡᠷ ᠪᠡᠯᠭᠡ ᠲᠡᠢ ᠦᠭᠡ ᠪᠡᠷ ᠢᠷᠦᠭᠡᠵᠦ ᠦᠳᠡᠳᠡᠭ᠃
ᠪᠡᠯᠡᠭ ᠦᠭᠬᠦ ᠳᠤ ᠣᠴᠢᠷ ᠪᠣᠢ᠃ ᠬᠠᠷᠠ ᠦᠩᠭᠡ ᠲᠡᠢ ᠵᠦᠢᠯ ᠢ ᠪᠡᠯᠡᠭ ᠳᠣᠷᠠᠰᠬᠠᠯ ᠳᠤ ᠦᠭᠳᠡᠭ ᠦᠭᠡᠢ᠃ ᠬᠣᠷᠢᠮ ᠤᠨ ᠪᠡᠯᠡᠭ ᠲᠣ ᠴᠠᠭᠠᠨ ᠢᠳᠡᠭᠡ ᠡᠴᠡ ᠪᠣᠰᠣ ᠴᠠᠭᠠᠨ ᠦᠩᠭᠡ ᠲᠡᠢ ᠶᠠᠭᠤᠮᠠ ᠪᠡᠯᠡᠭᠯᠡᠬᠦ ᠵᠢ ᠴᠡᠭᠡᠷᠯᠡᠨᠠ᠃⤵︎
mɔŋgɔ̌lʧʊ:di:n jɔs ʤanʃɪl
jɔs tori: ərxə̌mlə̌x ʤaŋ ʤʊrǎmi: bærɪmtlǎx bɔl mɔŋgɔ̌lʧʊ:di:n ərxə̌m ʊlǎmʤlǎl bile: mɔŋgɔ̌lʧʊ:d ən jɔs ʤanʃɪla:n ur xœ:ʧə̌stɔ:n ʊlǎmʤlǎʤ, ʧɪŋdlǎn sʊrə̌sagsa:r irʤe:. ʤiʃə:lbə̌l
ʊ:rgan də:r aldǎxdǎggui xʊtǎg xæ:ʧi: uʤu:rə:r n xunt ogdǒggui mœrɔ:n xaʤa:r nɔgtɔ:r ʧœxdǒggui bʊsdǎd ʧæ: ajgǎlǎxda:n əmtə̌rxi: ʃa:ʤɪnd xi:də̌ggui ʧaga:n idə:gi: gaʤɪr asǎgdǎggui u:də̌n bɔʃɪg də:r giʃə̌gdə̌ggui u:də̌g aldlǎʤ ʤɔgsdɔ̌ggui æ:ld ɔrɔ̌xdɔ:n mɔd, taʃʊ:r, pʊ: ʤibsə̌g, sux, xadʊ:r ʤirə̌g əldə̌b bagǎʤ bæ:rʤ ɔrɔ̌xgui bogo:d busə̌ndə:n ʧodǒr nɔgt xabʧʊ:lǎʤ ɔrdɔ̌ggui xərbə: gadǎn tæbɪx bɔlɔ̌mʤgui bɔl gəri:n əʤə̌nə:s ʤobo:rǒl abʧ tur ɔrʊ:lʤ tæbdǎg
ʊna: xosǒg maʃɪna:r irsə̌n xuni: "tabtæ: sæ:n jabʤ irə̌b uu?" "tabtæ: sæ:n mœrlɔ̌ʤ jabǎn ʊ:?" gəʤ mətə:r məndlə̌ʤ tuʃiʤ bʊ:lgǎn jabǎxǎd n ʊna:d n tuʃiʤ mɔrdʊ:la:d "ajɪn ʤamda:n sæ:n jaba:ræ:!" "tani: ajɪni: ʤam olzi: morte: bɔltʊgæ:" "bajǎrtæ:!" gəx mətə:r bələ̌gte: ugə:r joro:ʤ uddə̌g
bələ̌g ogǒxǒd ʊʧɪr bi: xar oŋgǒte: ʤuili: bələ̌g dʊrsgǎld ogdǒggui xʏrɪmi:n bələ̌gt ʧaga:n idə:gə:s bʊs ʧaga:n oŋtǒ-te: jum bəlgə̌xi: ʧə:rlə̌n
xamgi:n xundte: xundə:n xadǎg bæ:rdǎg
Монголчуудын ёс заншил
Ёс төрийг эрхэмлэж зан журамыг баримтлах бол Монголчуудын эрхэм уламжлал билээ. Монголчууд энэ ёс заншлаа үр хойчистоо уламжлах чандлан сурагсаар иржээ. Жишээлбэл:
Урган дээгүүр алахдаггүй. Хутга хайчийг үзүүрээр нь хүнд өгдөггүй. Морио хазаар ногтоор цохидоггүй. Бyсдад цай аягалахтаа эмтэрхий шаазанд хийдэггүй. Цагаан идээг газар асгадаггүй. Үүдэн бошго дээр гишгэдэггүй. Үүд алдалж зогсдоггүй. Айлд орохдоо мод, ташуур, буу зэвсэг, сүх, хадуур зэрэг элдэв багаж барьж орохгүй бөгөөд бүсэндээ чөдөр ногт хавчуулж ордоггүй. Хэрвээ гадна тавих боломжгүй бол гэрийн эзнээс зөвшөөрөл авч түр оруулж тавьдаг.
Унаа хөсөг машинаар ирсэн хүнийг "Тавтай сайн явж ирэв үү?" "Тавтай сайн морьлж явна уу?" гэх мэтээр мэндэлж түшиж буулгана. Явахад нь унаад нь түшиж мордуулаад: "Аян замдаа сайн яваарай!" "Таны аяны зам өлзий мөртэй болтугай!" "Баяртай!" гэх мэтээр бэлэгтэй үгээр ерөөж үддэг.
Бэлэг өгөхөд учир би. Хар өнгөтэй зүйлийг бэлэг дурсгалд өгдөггүй. Хуримын бэлэгт цагаан идээгээс бус цагаан өнгөтэй юм бэлэглэхийг цээрлэнэ.
Хамгийн хүндтэй хүндээ хадаг барьдаг.
| ᠮᠣᠩᠭᠣᠯᠴᠣᠳ (mongɣolčod) |
mɔŋgɔ̌lʧʊ:d Монголчууд 【Mongols】 【蒙古人】 |
| ᠶᠣᠰᠣ ᠵᠠᠩᠰᠢᠯ (yoso ǰangsil) |
jɔs ʤaŋʃɪl ёс заншил 【customs, traditions】【习惯】 |
| ᠶᠣᠰᠣ ᠲᠥᠷᠥ (yoso törö) |
jɔs tor ёс төр 【conventions】【规律, 惯例】 |
| ᠡᠷᠬᠢᠮᠯᠡᠬᠦ (erximlexü) |
ərxə̌mlə̌x эрхэмлэх 【to hold in great favour, esteem】【尊重, 敬重】 |
| ᠵᠠᠩ ᠵᠢᠷᠤᠮ (ǰang ǰirum) |
ʤaŋ ʤʊrǎm зан журам 【temperament, characteristics】【习性】 |
| ᠪᠠᠷᠢᠮᠲᠠᠯᠠᠬᠤ (barimtalaxu) |
bærɪmtlǎx баримтлах 【to hold fast, adhere to】【坚持】 |
| ᠡᠷᠬᠢᠮ (erxim) |
ərxə̌m эрхэм 【precious, important, distinguished】【尊贵的, 尊敬的, 可贵的】 |
| ᠤᠯᠠᠮᠵᠢᠯᠠᠯ (ulamǰilal) |
ʊlǎmʤlǎl уламжлал 【tradition, heritage】【传统】 |
| ᠪᠢᠯᠡ (bile) |
bile: ~ bil билээ 【is (assertion)】【是 (表示肯定)】 |
| ᠦᠷᠡ ᠬᠣᠢᠴᠢᠰ (ür-e xoičis) |
ur xœ:ʧə̌s үр хойчис 【descendants】【后代】 |
| ᠤᠯᠠᠮᠵᠢᠯᠠᠬᠤ (ulamǰilaxu) |
ʊlǎmʤlǎx уламжлах 【to transmit, pass down】【传达, 传授, 传递】 |
| ᠴᠢᠩᠳᠠᠯᠠᠬᠤ (čingdalaxu) |
ʧɪŋdlǎx чандлах 【to strengthen, tighten】【加强】 |
| ᠰᠤᠷᠭᠠᠬᠤ (surɣaxu) |
sʊrgǎx сургах 【to instruct】【教, 教育】 |
| ᠵᠢᠱᠢᠶᠠᠯᠠᠬᠦ (ǰišiyelexü) |
ʤiʃə:lə̌x жишээлэх 【to take as an example of】【举例, 引例, 比方】 |
| ᠤᠷᠭᠠ (urɣ-a) |
ʊrǎg ~ ʊ:rǎg уурга 【lasso pole】【套马杆】 |
| ᠳᠡᠭᠡᠭᠦᠷ (degegür) |
də:gu:r дээгүүр 【above, over】【上面】 |
| ᠠᠯᠬᠤᠬᠤ (alxuxu) |
alxǎx алхах 【to step, walk, stride】【迈, 跨, 迈步】 |
| ᠬᠢᠲᠤᠭᠠ (xituɣ-a) |
xʊtǎg хутга 【knife】【刀】 |
| ᠬᠠᠢᠴᠢ (xaiči) |
xæ:ʧ хайч 【shears, scissors】【剪子, 剪刀】 |
| ᠦᠵᠦᠭᠦᠷ (üǰügür) |
uʤu:r үзүүр 【point, tip, end】【尖儿, 尖端, 尖顶】 |
| ᠮᠣᠷᠢ (mori) |
mœr морь 【horse】【马】 |
| ᠬᠠᠵᠠᠭᠠᠷ (xaǰaɣar) |
xaʤa:r хазаар 【bridle】【马嚼子】 |
| ᠨᠣᠭᠲᠣ (noɣto) |
nɔgt ногт (注)(Note) 【halter】【龙头】 |
| ᠴᠣᠬᠢᠬᠤ (čoxixu) |
ʧœxɪx цохих 【to hit, beat, strike】【打】 |
| ᠪᠤᠰᠤᠳ (busud) |
bʊsǎd бусад 【other people】【别人, 其他人】 |
| ᠴᠠᠢ (čai) |
ʧæ: цай 【tea】【茶】 |
| ᠠᠶᠠᠭᠠᠯᠠᠬᠤ (ayaɣalaxu) |
ajgǎlǎx аяглах 【to serve in a bowl】【盛】 |
| ᠡᠮᠲᠡᠷᠬᠡᠢ (emterxei) |
əmtə̌rxe: эмтэрхий 【jagged, chipped】【缺口的, 豁口的, 豁牙的】 |
| ᠱᠠᠭᠠᠵᠠᠩ (šaɣaǰang) |
ʃa:ʤɪŋ шаазан 【porcelain, chinaware】【瓷】 |
| ᠬᠢᠬᠦ (xixü) |
xi:x хийх 【to make】【做】 |
| ᠴᠠᠭᠠᠨ ᠢᠳᠡᠭᠡ (čaɣan idege) |
ʧaga:n idə: цагаан идээ 【milk products】【奶食品, 乳品】 |
| ᠭᠠᠵᠠᠷ (ɣaǰar) |
gaʤɪr газар 【ground】【地面】 |
| ᠠᠰᠬᠠᠬᠤ (asxaxu) |
asgǎx асгах 【to pour, spill】【洒, 泼, 倒, 撒】 |
| ᠡᠭᠦᠳᠡ (egüde) |
u:d үүд 【door】【门, 门口】 |
| ᠪᠣᠱᠣᠭᠠ (bošoɣ-a) |
bɔʃɪg бошго ~ босго 【threshold, doorsill】【门槛, 门限】 |
| ᠭᠢᠰᠬᠡᠬᠦ (gisxixü) |
giʃgə̌x гишгэх 【to step on, trample on】【踏, 践, 踩】 |
| ᠠᠯᠳᠠᠯᠠᠬᠤ (aldalaxu) |
aldlǎx алдлах 【to spread one's arms】【挡住门】 |
| ᠵᠣᠭᠰᠣᠬᠤ (ǰoɣsoxu) |
ʤɔgsɔ̌x зогсох 【to stand still】【站, 停】 |
| ᠠᠢᠯ (ail) |
æ:l айл 【group of tents, household, village】【村, 村落, 家】 |
| ᠣᠷᠣᠬᠤ (oroxu) |
ɔrɔ̌x орох 【to enter】【进, 进入】 |
| ᠮᠣᠳᠣ (modu) |
mɔd мод 【wood】【木头】 |
| ᠲᠠᠰᠢᠭᠤᠷ (tasiɣur) |
taʃʊ:r ташуур (注) (Note) 【whip】【鞭子】 |
| ᠫᠤᠤ ᠵᠡᠪᠰᠡᠭ (puu ǰebseg) |
pʊ: ʤibsə̌g буу зэвсэг (注) (Note) 【gun】【武器, 军火】 |
| ᠰᠦᠬᠡ (süxe) |
sux сүх 【axe】【斧, 斧子】【部分】 |
| ᠬᠠᠳᠤᠭᠤᠷ (xaduɣur) |
xadʊ:r хадуур 【scythe, sickle】【镰刀】 |
| ᠵᠡᠷᠭᠡ (ǰerge) |
ʤirə̌g зэрэг 【and so forth】【等】 |
| ᠡᠯᠳᠡᠪ (eldeb) |
əldə̌b элдэв 【all kinds of, various】【各种的, 各样的】 |
| ᠪᠠᠭᠠᠵᠢ (baɣaǰi) |
bagǎʤ багаж (注) (Note) 【equipment, instrument】【工具, 器械】 |
| ᠪᠠᠷᠢᠬᠤ (barixu) |
bærɪx барих 【to hold】【抓, 把, 执】 |
| ᠪᠥᠭᠡᠳ (böged) |
bogo:d бөгөөд 【and】【和, 及】 |
| ᠪᠦᠰᠡ (büse ~ böse) |
bus ~ bos бүс 【belt, sash】【腰带】 |
| ᠴᠢᠳᠥᠷ (čidör) |
ʧodǒr чөдөр 【hobble, impediment】【渗入, 渗透】【しみ込む】 |
| ᠬᠡᠪᠴᠢᠭᠤᠯᠬᠤ (xabčiɣulxu) |
xabʧʊ:lǎx хавчуулах 【(causative of ᠬᠡᠪᠴᠢᠬᠤ)↓, to place between, stick in】【(ᠬᠡᠪᠴᠢᠬᠤ的使动态)↓, 掖, 夹】 |
| ᠬᠠᠪᠴᠢᠬᠤ (xabčixu) |
xabʧɪx хавчих 【to press, squeeze】【夹, 搛, 攝】 |
| ᠬᠡᠷᠪᠡ (xerbe) |
xərbə: ~ xərə̌b хэрэв, хэрвээ 【if】【假如, 假定】 |
| ᠭᠠᠳᠠᠨᠠ (ɣadan-a) |
gadǎn гадна 【outside of】【外边, 外面】 |
| ᠲᠠᠯᠪᠢᠬᠤ (talbixu) |
tæbɪx тавих 【to place, put】【放】 |
| ᠪᠣᠯᠣᠮᠵᠢ (bolomǰi) |
bɔlɔ̌mʤ боломж 【possibility】【可能, 可能性】 |
| ᠭᠡᠷ (ger) |
gər гэр 【yurt, house, home】【和, 及, 以及】【〜であって, 〜で】 |
| ᠡᠵᠡᠨ (eǰen) |
əʤin эзэн 【master】【主, 主人】 |
| ᠵᠥᠪᠰᠢᠶᠡᠷᠡᠯ (ǰöbsiyerel) |
ʤobʃo:rǒl зөвшөөрөл 【approval, consent】【允许, 许可, 赞成】 |
| ᠲᠦᠷ (tür) |
tur түр 【temporarily, provisionally】【暂时, 临时】 |
| ᠣᠷᠣᠭᠤᠯᠬᠤ (oroɣulxu) |
ɔrʊ:lǎx оруулах 【(causative of ᠣᠷᠣᠬᠤ)↑, to allоw to enter】【(ᠣᠷᠣᠬᠤ的使动态)↓, 让进】 |
| ᠤᠨᠤᠭᠠ (unuɣ-a) |
ʊna: унаа 【means of transportation】【坐骑, 乘骑】 |
| ᠬᠥᠰᠬᠡ (xösxe) |
xosǒg хөсөг 【transportation, mount】【驮子, 驮载物】 |
| ᠮᠠᠰᠢᠨ (masin) |
maʃɪn машин 【machine, car】【汽车】 |
| ᠢᠷᠡᠬᠦ (irexü) |
irə̌x ирэх 【to come】【来】 |
| ᠲᠠᠪᠠᠲᠠᠢ (tabatai) |
tabtæ: тавтай 【comfortable, pleasant】【如意的】 |
| ᠮᠣᠷᠢᠯᠠᠬᠤ (morilaxu) |
mœrlɔ̌x морилох 【(hon.) to go, leave, set forth】【(尊) 走, 起驾】 |
| ᠭᠡᠬᠦ ᠮᠡᠲᠦ (gexü metü) |
gəx mət гэх мэт 【etc.】【如...等】 |
| ᠮᠡᠨᠳᠦᠯᠡᠬᠦ (mendülexü) |
məndlə̌x мэндлэх 【to greet, enquire of one's wellbeing】【问候, 问安】 |
| ᠲᠦᠰᠢᠬᠦ (tüsixü) |
tuʃix түших 【to lean on, rely on】【扶】 |
| ᠪᠠᠭᠤᠯᠭᠠᠬᠤ (baɣulɣaxu) |
bʊ:lgǎx буулгах 【(causative of ᠪᠠᠭᠣᠬᠤ)↓, to cause to come down or step down】【ᠪᠠᠭᠣᠬᠤ的使动态】 |
| ᠪᠠᠭᠣᠬᠤ (baɣuxu) |
bʊ:x буух 【to go down, come down】【下, 落下, 下来】【おりる】 |
| ᠮᠣᠷᠳᠠᠭᠤᠯᠬᠤ (mordaɣulxu) |
mɔrdʊ:lǎx мордуулах 【(causative of ᠮᠣᠷᠳᠠᠬᠤ)↓, to help someone mount, to see someone off】【(ᠮᠣᠷᠳᠠᠬᠤ)的使动态)↓, 送行, 饯行】 |
| ᠮᠣᠷᠳᠠᠬᠤ (mordaxu) |
mɔrdɔ̌x мордох 【to mount a horse, depart】【上马, 骑马, 出发, 动身】 |
| ᠠᠶᠠᠨ (ayan) |
ajɪn аян 【journey, trip】【旅行】 |
| ᠵᠠᠮ (ǰam) |
ʤam зам 【road】【路】 |
| ᠥᠯᠵᠡᠢ (ölǰei) |
olʤi: өлзий 【favourable omen, luck】【吉利, 幸运】 |
| ᠥᠯᠵᠡᠢ ᠮᠥᠷ ᠲᠡᠢ (ölǰei mör tei) |
olʤi: mortø: өлзий мөртэй 【favourable, auspicious】【吉利的, 吉祥的】 |
| ᠪᠣᠯᠲᠤᠭᠠᠢ (boltuɣai) |
bɔltʊgæ: болтугай 【let it be!】【愿意, 无论】 |
| ᠪᠡᠯᠭᠡ (belge) |
bələ̌g бэлэг (注)(Note) 【mark, sign, omen】【征兆, 象征, 吉祥, 标记】 |
| ᠦᠭᠡ (üge) |
ug үг 【words】【词】 |
| ᠢᠷᠥᠭᠡᠬᠦ (irögexü) |
joro:x ерөөх 【to extend good wishes, felicitate】【祝福, 祝贺】 |
| ᠦᠳᠡᠬᠦ (üdexü) |
udə̌x үдэх 【to see off】【送别, 送行】 |
| ᠪᠡᠯᠡᠭ (beleg) |
bələ̌g бэлэг (注)(Note) 【gift, present】【礼, 礼物】 |
| ᠤᠴᠢᠷ (učir) |
ʊʧɪr учир 【reason】【事理, 理由, 道理】 |
| ᠬᠠᠷᠠ (xar-a) |
xar хар 【black】【黑】 |
| ᠥᠩᠭᠡ (öngge) |
oŋgǒ өнгө 【colour】【色, 颜色】 |
| ᠵᠦᠢᠯ (ǰuil) |
ʤuil зүйл 【kind, sort, category】【种, 种类】 |
| ᠳᠤᠷᠠᠰᠬᠠᠯ (durasxal) |
dʊrsgǎl дурсгал 【souvenir, commemoration】【纪念】 |
| ᠬᠤᠷᠢᠮ (xurim) |
xʏrɪm хурим 【celebration, feast】【婚礼, 婚宴】 |
| ᠪᠤᠰᠤ (busu) |
bʊs бус (注)(Note) 【other, different】【非, 不, 别的, 其他的】 |
| ᠶᠠᠭᠤᠮᠠ (yaɣum-a) |
jum юм 【thing】【还是, 也是, 仍然是】【まだ】 |
| ᠪᠡᠯᠡᠭᠯᠡᠬᠦ (beleglexü) |
bələ̌glə̌x бэлэглэх 【to make a gift, present】【赠, 赠送】 |
| ᠴᠡᠭᠡᠷᠯᠡᠬᠦ (čegerlexü) |
ʧə:rlə̌x цээрлэх 【to taboo, prohibit】【戒, 禁忌, 禁忌】 |
| ᠬᠠᠮᠤᠭ ᠦᠨ (xamuɣ ün) |
xamgi:n хамгийн 【most】【最】 |
| ᠬᠦᠨᠳᠦᠲᠡᠢ (xündütei) |
xundte: хүндтэй 【respected, honoured】【尊贵的, 尊敬的】 |
| ᠬᠠᠳᠠᠭ (xadaɣ) |
xadǎg хадаг 【khadag】【哈达】 |
| ᠲᠠᠰᠢᠭᠤᠷ | Although both M and IM have standardised 'whip' as taʃʊ:r / ташуур, apparently daʃʊ:r / дашуур and even unharmonised dəʃʊ:r / дэшуур are acceptable variants in at least some parts of Inner Mongolia. (回去) (Back) |
| ᠫᠤᠤ | Pronounced pʊ: / пуу in IM and bʊ: / буу in M. In Mongolia usually just bʊ: / буу on its own. (回去) (Back) |
| ᠪᠠᠭᠠᠵᠢ | Given as bagǎʤ / багаж in dictionaries, pronounced as ba:ʤ / бааж by the teacher. (回去) (Back) |
| ᠪᠡᠯᠭᠡ and ᠪᠡᠯᠡᠭ | There are two words pronounced bələ̌g / бэлэг in this passage: ᠪᠡᠯᠭᠡ and ᠪᠡᠯᠡᠭ. The first means 'wishes (for good fortune)', the second means 'present'. (回去) (Back) |
| ᠨᠣᠭᠲᠣ | In the standard pronunciation of M and IM this is pronounced nɔgt / ногт, but the teacher pronounced it nɔxt / нохт. (回去) (Back) |
| ᠪᠤᠰᠤ | Given as bʊs / бус in dictionaries but pronounced bɔs / бос by the teacher. (回去) (Back) |
