||
A version of the King Midas myth in Mongolian. (From Явган Үлгэр, ISBN 978-7-5311-6231-5)迈达斯王的故事。(来自Явган Үлгэр, ISBN 978-7-5311-6231-5)
ᠠᠯᠲᠠᠨ ᠳᠤ ᠳᠣᠷᠠᠲᠠᠢ ᠬᠠᠭᠠᠨ
ᠡᠷᠲᠡ ᠣᠷᠢᠲᠣ ᠵᠢᠨ ᠴᠠᠭ ᠲᠦ ᠨᠢᠭᠡᠨ ᠠᠯᠲᠠᠨ ᠳᠤ ᠳᠣᠷᠠᠲᠠᠢ ᠬᠠᠭᠠᠨ ᠪᠠᠢᠭᠰᠠᠨ ᠠᠵᠤᠭᠣ᠃ ᠡᠳᠦᠷᠵᠢᠨ ᠰᠦᠨᠢᠵᠢᠨ ᠠᠯᠲᠠ ᠮᠦᠩᠭᠦ ᠭᠡᠷ ᠵᠢᠡᠷ ᠳᠦᠭᠦᠷᠡᠩ᠂ ᠠᠯᠮᠠᠰ ᠡᠷᠳᠡᠨᠢ ᠬᠦᠷᠢᠶᠡ ᠳᠦᠭᠦᠷᠡᠩ ᠪᠣᠯ ᠳᠠ! ᠭᠡᠵᠦ ᠪᠣᠳᠣᠨ ᠪᠣᠳᠣᠭᠰᠠᠭᠠᠷ ᠴᠠᠭᠠᠰᠣ ᠪᠢᠷ ᠵᠢᠠᠨ ᠭᠠᠷᠭᠠᠵᠤ 《ᠬᠡᠨ ᠬᠦᠮᠦᠨ ᠶᠠᠮᠠᠷ ᠨᠢᠭᠡᠨ ᠡᠳ᠋ ᠢ ᠬᠣᠷᠣᠭᠣ ᠪᠠᠷ ᠵᠢᠠᠨ ᠵᠢᠭᠠᠵᠤ᠂ ᠠᠯᠲᠠ ᠪᠣᠯ! ᠬᠡᠮᠡᠨ ᠬᠡᠯᠡᠬᠦᠢ ᠳᠤᠷ ᠠᠯᠲᠠ ᠪᠣᠯᠭᠠᠨ ᠴᠢᠳᠠᠬᠤ ᠣᠪᠲᠢᠰ ᠪᠠᠢᠪᠠᠰᠣ ᠨᠠᠳᠣᠷ ᠰᠣᠷᠭᠠᠬᠤ ᠠᠵᠢᠶᠠᠮᠣ? ᠰᠣᠷᠭᠠᠪᠠᠰᠣ ᠬᠦᠮᠦᠨ ᠳᠤ ᠲᠠᠯᠠᠷᠬᠠᠨ ᠠᠴᠢ ᠵᠢ ᠦᠨᠦ ᠬᠠᠷᠢᠭᠣᠯᠭᠰᠣᠭᠠᠷ》 ᠬᠡᠮᠡᠨ ᠪᠢᠴᠢᠵᠦ ᠬᠡᠷᠡᠮ ᠳᠡᠭᠡᠷᠡ ᠪᠡᠨ ᠨᠠᠭᠠᠵᠠᠢ᠃
ᠭᠦᠶᠦᠯᠳᠦᠨ ᠢᠷᠡᠭᠡᠳ᠂ ᠭᠠᠢᠬᠠᠯ ᠬᠦᠷᠴᠦ ᠰᠢᠬᠠᠯᠳᠠᠨ ᠦᠵᠡᠵᠦ ᠪᠠᠢᠭᠠ ᠬᠦᠮᠦᠰ ᠦᠨ ᠳᠣᠮᠳᠠ ᠡᠴᠡ ᠭᠡᠨᠡᠳᠲᠡ ᠨᠢᠭᠡᠨ ᠲᠠᠷᠢᠶᠠᠴᠢᠨ ᠡᠪᠦᠭᠡᠨ ᠭᠠᠷᠴᠦ ᠢᠷᠡᠭᠡᠳ᠄ 《ᠨᠠᠳᠣᠷ ᠪᠣᠯᠪᠠᠰᠣ ᠡᠢᠮᠦ ᠣᠪᠠᠳᠢᠰ ᠲᠠᠢ ᠪᠣᠢ ᠵᠠ》 ᠭᠡᠰᠡᠨ ᠳᠤᠷ ᠬᠠᠭᠠᠨ᠄ 《ᠦᠨᠡᠬᠡᠷ ᠦ᠋ᠦ?》 ᠬᠡᠮᠡᠨ ᠠᠰᠠᠭᠣᠭᠰᠠᠨᠠ ᠲᠡᠷᠡ ᠲᠠᠷᠢᠶᠠᠴᠢᠨ᠄ 《ᠡᠪᠦᠭᠡᠨ ᠬᠡᠷᠬᠢᠨ ᠬᠠᠭᠠᠨ ᠢ ᠬᠣᠳᠠᠯ ᠬᠡᠯᠡᠵᠦ ᠴᠢᠳᠠᠮᠣᠢ!》 ᠬᠡᠮᠡᠬᠦᠢ ᠳᠤᠷ ᠬᠠᠭᠠᠨ ᠠᠮᠠ ᠶᠣᠭᠠᠨ ᠬᠠᠮᠬᠢᠵᠣ ᠦᠯᠦ ᠴᠢᠳᠠᠳᠠᠯᠠ ᠪᠠᠶᠠᠷᠯᠠᠵᠤ᠄ 《ᠲᠠᠯᠠ ᠡᠷᠬᠦᠶᠡ᠂ ᠲᠠᠯᠠ ᠡᠷᠭᠦᠶᠡ》 ᠭᠡᠬᠦᠢ ᠳᠤᠷ ᠲᠡᠷᠡ ᠲᠠᠷᠢᠶᠠᠴᠢᠨ᠄ 《ᠠᠷᠪᠢᠨ ᠶᠠᠭᠤᠮᠠ ᠦᠭᠦᠯᠡᠭᠰᠡᠨ ᠦ ᠬᠡᠷᠡᠭ ᠠᠯᠠᠭᠠ᠂ ᠲᠦᠷᠭᠡᠨ ᠶᠠᠪᠣᠵᠣ ᠬᠣᠶᠠᠷ ᠰᠠᠷᠠ ᠵᠢᠨ ᠵᠠᠷᠣᠳᠠᠯ ᠬᠡᠷᠡᠭᠰᠡᠯ ᠵᠢᠠᠨ ᠪᠡᠯᠡᠳᠭᠡᠨ ᠢᠷᠡᠭᠲᠦᠨ!》 ᠬᠡᠮᠡᠪᠡᠢ᠃
ᠬᠠᠭᠠᠨ ᠵᠠᠷᠣᠴᠠ ᠳᠣᠷ ᠵᠢᠠᠨ ᠵᠡᠷᠯᠢᠭ ᠪᠠᠭᠣᠯᠭᠠᠨ᠂ ᠵᠠᠷᠣᠳᠠᠯ ᠬᠡᠷᠡᠭᠰᠡᠯ ᠵᠢᠠᠨ ᠪᠡᠯᠡᠳᠭᠡᠯᠭᠡᠨ᠂ ᠬᠠᠲᠠᠨ ᠪᠣᠯᠣᠨ ᠬᠦᠦ ᠳᠤ ᠪᠡᠨ᠄ 《ᠡᠷᠬᠢᠮ ᠮᠢᠨᠦ ᠪᠡᠶᠡ ᠡᠷᠳᠡᠮ ᠴᠢᠳᠠᠯ ᠢ ᠰᠣᠷᠣᠭᠠᠳ᠂ ᠡᠷᠭᠢᠵᠦ ᠪᠣᠴᠠᠵᠤ ᠢᠷᠡᠭᠡᠳ ᠠᠯᠪᠢᠭ ᠳᠡᠯᠪᠢᠭ ᠵᠢᠷᠭᠠᠮᠣᠢ!》 ᠬᠡᠮᠡᠨ ᠬᠡᠯᠡᠭᠡᠳ ᠠᠶᠠᠨ ᠵᠠᠮ ᠳᠤ ᠪᠠᠨ ᠮᠣᠷᠳᠡᠵᠣᠬᠣᠶ᠃
ᠬᠠᠭᠠᠨ ᠡᠷᠳᠡᠮ ᠴᠢᠳᠠᠯ ᠵᠢᠠᠨ ᠰᠣᠷᠣᠭᠠᠳ ᠡᠷᠭᠢᠵᠦ ᠪᠣᠴᠠᠵᠤ ᠢᠷᠡᠮᠡᠭᠴᠡ ᠠᠶᠠᠭᠠ ᠱᠠᠭᠠᠵᠠᠩ᠂ ᠰᠢᠷᠡᠭᠡ᠂ ᠰᠠᠨᠳᠠᠯᠢ ᠡᠳᠯᠡᠯ ᠬᠡᠷᠡᠭᠰᠡᠯ ᠵᠢᠠᠨ ᠪᠦᠬᠦᠨ ᠢ ᠦᠨᠦ ᠠᠯᠲᠠ ᠪᠣᠯᠭᠠᠨ ᠬᠣᠪᠢᠯᠭᠠᠵᠤ᠂ ᠡᠬᠡᠨᠡᠷ ᠬᠦᠦ ᠳᠤ ᠪᠡᠨ ᠡᠷᠳᠡᠮ ᠵᠢᠠᠨ ᠭᠠᠢᠬᠠᠭᠣᠯᠵᠣ ᠪᠠᠶᠠᠷᠯᠠᠭᠣᠯᠳᠣᠭᠠᠷ ᠬᠡᠮᠡᠨ ᠬᠦᠯᠢᠶᠠᠪᠠᠰᠣ ᠡᠬᠡᠨᠡᠷ ᠦᠨᠦ ᠡᠰᠡ ᠢᠷᠡᠭᠰᠡᠨ ᠣᠴᠢᠷ᠂ ᠣᠷᠳᠣᠨ ᠦ ᠣᠢᠷᠠᠯᠴᠠᠭᠠ ᠵᠣᠭᠠᠴᠠᠨ ᠲᠣᠭᠣᠷᠢᠵᠣ᠂ ᠳᠠᠯᠠᠢ ᠵᠢᠨ ᠤᠰᠤ ᠵᠢ ᠬᠣᠷᠣᠭᠣ ᠪᠠᠷ ᠵᠢᠠᠨ ᠵᠢᠭᠠᠵᠤ᠄《ᠠᠯᠲᠠ ᠪᠣᠯ!》 ᠬᠡᠯᠡᠭᠰᠡᠨ ᠳᠤᠷ᠂ ᠲᠠᠪᠠᠯᠠᠭᠠᠨ ᠶᠡᠬᠡᠲᠡᠢ ᠳᠠᠯᠠᠢ ᠳᠠᠬᠢᠨ ᠴᠠᠯᠬᠢᠯᠠᠬᠤ ᠪᠠᠨ ᠪᠣᠯᠢᠵᠣ ᠠᠯᠲᠠ ᠪᠣᠯᠣᠨ ᠬᠣᠪᠢᠷᠠᠭᠠᠳ ᠠᠮᠣᠷ ᠲᠦᠤᠰᠢᠨ ᠵᠣᠭᠰᠣᠪᠠᠢ ᠭᠡᠨᠡ᠃ ᠬᠠᠭᠠᠨ᠄《ᠠᠶᠠ᠂ ᠣᠳᠣ ᠴᠣ ᠪᠣᠯᠣᠯᠠ ᠳᠠ》 ᠭᠡᠵᠦ ᠵᠢᠩᠰᠣᠷᠲᠠᠯᠠ ᠪᠠᠶᠠᠷᠯᠠᠨ᠂ ᠭᠡᠷ ᠵᠦᠭ ᠵᠢᠠᠨ ᠶᠠᠪᠣᠵᠣ ᠠᠲᠠᠯᠠ ᠬᠠᠲᠣᠨ ᠠᠪᠠᠬᠠᠢ ᠪᠠᠨ ᠦᠵᠡᠭᠡᠳ᠄ 《ᠠᠢ᠂ ᠲᠠ ....》 ᠬᠡᠮᠡᠨ ᠭᠠᠷ ᠰᠠᠷᠪᠠᠢᠲᠠᠯᠠ᠂ ᠬᠠᠲᠣᠨ ᠠᠨᠣ ᠨᠢᠭᠡᠨᠲᠡ ᠠᠯᠲᠠ ᠪᠣᠯᠣᠭᠠᠳ ᠠᠬᠢᠵᠣ ᠬᠦᠳᠡᠯᠬᠦ ᠪᠠᠨ ᠪᠣᠯᠢᠪᠠ ᠭᠡᠨᠡ᠃ ᠬᠠᠭᠠᠨ ᠬᠡᠷᠬᠢᠪᠴᠦ ᠵᠣᠬᠢᠬᠣ ᠪᠠᠨ ᠣᠯᠵᠦ ᠶᠠᠳᠠᠨ ᠮᠡᠯᠡᠷᠡᠨ ᠵᠣᠭᠰᠣᠵᠣ ᠪᠠᠢᠲᠠᠯᠠ᠂ ᠬᠦᠦ ᠦᠨᠦ ᠡᠬᠡ ᠪᠠᠨ ᠦᠵᠡᠭᠡᠳ ᠰᠠᠨᠳᠣᠷᠣᠨ ᠭᠦᠶᠦᠨ ᠣᠴᠢᠭᠠᠳ ᠭᠠᠷ ᠠᠴᠠ ᠨᠢ ᠴᠢᠩᠭᠠᠵᠤ᠄ 《ᠮᠦᠮᠦ ᠡ᠂ ᠮᠦᠮᠦ ᠡ!》 ᠬᠡᠮᠡᠨ ᠳᠠᠭᠣ ᠲᠠᠯᠪᠢᠨ ᠣᠬᠢᠯᠠᠪᠠᠢ᠃ ᠡᠭᠦᠨ ᠢ ᠬᠠᠭᠠᠨ ᠦᠵᠡᠭᠡᠳ ᠰᠡᠳᠬᠢᠯ ᠢᠨᠣ ᠬᠡᠮᠬᠡᠷᠡᠭᠰᠡᠨ ᠮᠡᠲᠦ ᠪᠣᠯᠵᠣ ᠬᠦᠦ ᠵᠢᠨ ᠵᠢᠠᠨ ᠨᠢᠭᠣᠷ ᠢ ᠨᠢᠯᠪᠢᠨ᠂ ᠨᠢᠯᠪᠣᠰᠣ ᠵᠢ ᠨᠢ ᠠᠷᠴᠢᠬᠣ ᠭᠡᠲᠡᠯᠡ ᠬᠦᠦ ᠢᠨᠦ ᠴᠣ ᠬᠦᠳᠡᠯᠬᠦ ᠪᠣᠯᠵᠦ ᠡᠬᠡ ᠵᠢᠨ ᠵᠢᠠᠨ ᠳᠡᠷᠭᠡᠳ ᠠᠯᠲᠠ ᠪᠣᠯᠣᠨ ᠨᠠᠭᠠᠯᠳᠣᠭᠰᠠᠨ ᠠᠵᠡᠢ᠃ ᠬᠠᠭᠠᠨ ᠡᠮᠬᠡᠨᠢᠯ ᠶᠠᠳᠠᠷᠠᠯ ᠬᠣᠣᠰᠯᠠᠵᠤ᠂ ᠰᠠᠨᠠᠭᠠ ᠰᠡᠭᠦᠷᠡᠰᠦ ᠠᠯᠲᠠᠨ ᠪᠠᠬᠠᠨ ᠠᠮᠠᠷᠠᠲᠣᠭᠠᠢ ᠬᠡᠮᠡᠨ ᠬᠡᠪᠲᠡᠲᠡᠯᠡ᠂ ᠦᠯᠦᠨ ᠭᠡᠳᠡᠰᠦ ᠦᠨᠦ ᠬᠣᠷᠴᠢᠬᠢᠨᠠᠬᠤᠯᠠ ᠦᠯᠦᠰᠭᠦᠯᠡᠩ ᠪᠣᠯᠣᠭᠰᠠᠨ ᠵᠢᠠᠨ ᠣᠬᠠᠨ ᠮᠡᠳᠡᠷᠡᠵᠦ᠂ ᠰᠢᠷᠡᠭᠡᠨ ᠳᠡᠭᠡᠷᠡᠬᠢ ᠪᠣᠣᠪᠣ ᠪᠠᠨ ᠪᠠᠷᠢᠨ ᠬᠠᠵᠠᠬᠤ ᠭᠡᠲᠡᠯᠡ ᠠᠯᠲᠠ ᠪᠣᠯᠣᠨ ᠬᠣᠪᠢᠷᠠᠵᠤ᠂ ᠰᠠᠪᠠᠬᠠ ᠪᠠᠨ ᠠᠳᠬᠣᠵᠣ ᠨᠣᠭᠣᠭᠠ ᠬᠡᠪᠴᠢᠬᠣ ᠭᠡᠰᠡᠨ ᠳᠤᠷ ᠮᠦᠨ ᠴᠦ ᠠᠯᠲᠠ ᠪᠣᠯᠪᠠᠢ᠃ ᠬᠠᠭᠠᠨ ᠠᠷᠭᠠ ᠪᠣᠰᠣ ᠣᠷᠣ ᠳᠤ ᠪᠠᠨ ᠬᠡᠪᠲᠡᠢᠡ ᠬᠡᠮᠡᠨ ᠲᠣᠷᠭᠠᠨ ᠬᠦᠨᠵᠢᠯᠡ ᠪᠠᠨ ᠬᠣᠴᠢᠲᠠᠯᠠ ᠬᠦᠨᠵᠢᠯᠡ ᠦᠨᠦ ᠴᠦ ᠠᠯᠲᠠ ᠪᠣᠯᠣᠨ ᠬᠣᠪᠢᠷᠠᠵᠤ᠂ ᠬᠠᠭᠠᠨ ᠢ ᠳᠠᠷᠣᠨ ᠠᠯᠪᠠᠢ!
Алтанд дуртай хаан
Эрт урьдын цагт нэгэн алтанд дуртай хаан байсан ажгуу. Өдөржин шөнөжин алт мөнгө гэрээр дүүрэн, алтаас эрдэнэ хүрээ дүүрэн бол доо! гэж бодон бодсоор цаас бийрээ гаргаж, "Хэн хүн ямар нэгэн эдийг хуруу заж, Алт бол! хэмээн хэлэхэд алт болгон чадах увдис байваас надад сургах ажаамуу? Сургавас хүнд талархан ачийг нь хариулсугай" хэмээн бичиж хэрэм дээрээ наажээ.
Гүйлдэн ирээд, гайхал хүрч шахалдан үзэж байгаа хүмүүсийн дундаас гэнт нэгэн тариачин өвгөн гарч ирээд: "Надад болвас ийм увдистай биз" гэсэнд хаан: "Үнэхээр үү?" хэмээн асуусанд тэр тариачин: "Өцгөн хэрхэн хааныг худал хэлж чадна!" хэмээхуйд хаан ам юугоон хамхиж үл чаддал баярлаж: "Тал өргөе, тал өргөе" гэхэд тэр талиачин: "Арвин юм өгүүлсний хэрэг алга, түргэн явж хоёр сарын зардал бэлтгэн ирэгтүн!" хэмээв.
Хаан зарцдаа зарлиг буулган, зардал хэрэгслээ бэлтгэл, хатан болон хүүдээ: "Эрхэм миний бие эрдэм чадлыг сураад, эргэж буцаж ирээд элбэг дэлбэг жаргана!" хэмээн хэлээд аян замдаа мордтээ.
Хаан эрдэм чадлаа сураад эргэж буцаж ирмэгц аяга шаазан, ширээ, сандал эдлэл хэрэгслээ бүхнийг нь алт болгон хувилгаж, эхнэр хүүдээ эрдэмээ гайхуулж баярлуултгай хэмээн хүлээвээс, эхнэр нь эс ирсэн учир, ордоны ойролцоо зугаацан тойрож, далайн усыг хуруугаараа зааж, "Алт бол!" хэлсэнд, давлагаан ихтэй далай дахин цалгилахаа болиж алт болон хувираад амар түвшин зогсов гэнэ ээ. Хаан: "Ая, одоо ч боллоо доо" гэж жинсэртэл баярлан, гэр зүгээ явж атал, хатан авхайгаа үзээд: "Ай, та...." хэмээн гар сарвайтал, хатан нь нэгэнт алт болоод ахиж хөдлөхөө болив гэнэ ээ. Хаан хэрхэвч зохихоо олж ядан мэлрэн зогсож байтал, хүү нь эхээ үзээд сандран гүйн очоод гараас нь чангааж: "Мөөмөө ээ, мөөмөө ээ!" хэмээн дуу тавин уйлав. Үүнийг хаан үзээд сэтгэл нь хэмхэрсэн тэт болж хүүгийнхээ нүүрийг илбэн, нулимсыг нь арчих гэтэл хүү нь л хөдлөхөө болиж эхийнхээ дэргэд алт болон наалдсан ажээ. Хаан эмгэнэл ядрал хослож санаа шүүрс алдан баахан амартугай хэмээн хэвттэл, өлөн гэдэс нь хурчигнахал өлсгөлөн болсноо ухан мэдрэж ширээн дээрх боовоо баран хазаж гэтэл алт болон хувираж, савхаа атгах ногоо хавчих гэсэнд мөн ч, алт болов. Хаан арга бус орондоо хэвтэе хэмээн торгон хөнжилөө хучитал хөнжил нь ч алт болон хувираж, хааныг даран алав.
In preparation
In preparation
