||
ᠳᠡᠯᠡᠬᠡᠢ ᠵᠢᠨ ᠪᠦᠮᠪᠦᠷᠴᠡᠭ ᠬᠢᠭᠡᠳ ᠨᠠᠷᠠ ᠰᠠᠷᠠ
ᠪᠢᠳᠡᠨ ᠤ ᠠᠮᠢᠳᠣᠷᠠᠨ ᠰᠠᠭᠣᠵᠣ ᠪᠠᠢᠭᠠ ᠭᠠᠵᠠᠷ ᠳᠡᠯᠡᠬᠡᠢ ᠵᠢ ᠳᠡᠯᠡᠬᠡᠢ ᠵᠢᠨ ᠪᠦᠮᠪᠦᠷᠴᠡᠭ ᠭᠡᠳᠡᠭ᠃
ᠳᠡᠯᠡᠬᠡᠢ ᠵᠢᠨ ᠪᠦᠮᠪᠦᠷᠴᠡᠭ ᠪᠣᠯ ᠨᠠᠷᠠ ᠵᠢ ᠲᠣᠭᠣᠷᠢᠨ ᠡᠷᠭᠢᠵᠣ ᠪᠠᠢᠭᠠ ᠶᠢᠰᠦᠨ ᠭᠠᠷᠠᠭ ᠣᠳᠣᠨ (1) ᠦ ᠲᠣᠳᠣᠷᠠᠬᠢ ᠨᠢᠭᠡ ᠨᠢ ᠶᠣᠮ᠃
ᠪᠢᠳᠡ ᠳᠡᠯᠡᠬᠡᠢ ᠵᠢᠨ ᠪᠦᠮᠪᠦᠷᠴᠡᠭ ᠳᠡᠭᠡᠷᠡ ᠡᠴᠡ ᠨᠠᠷᠠ ᠵᠢ ᠬᠠᠷᠠᠬᠤ ᠳᠤ ᠭᠣᠯᠢᠨ ᠭᠠᠳᠣᠷᠠ ᠵᠢᠨ ᠴᠢᠨᠡᠭᠡᠨ ᠪᠠᠢᠳᠠᠭ ᠪᠣᠯᠪᠴᠣ ᠦᠨᠡᠨ ᠳᠤ ᠪᠠᠨ ᠨᠠᠷᠠ ᠳᠡᠯᠡᠬᠡᠢ ᠵᠢᠨ ᠪᠦᠮᠪᠦᠷᠴᠡᠭ ᠡᠴᠡ ᠬᠣᠯᠠ ᠶᠡᠬᠡ ᠶᠣᠮ᠃ ᠬᠡᠷᠡᠪᠡ ᠪᠢᠳᠡ ᠨᠠᠷᠠ ᠵᠢ ᠲᠣᠮᠣ ᠲᠠᠷᠪᠣᠰ ᠤᠨ ᠴᠢᠨᠡᠭᠡᠨ ᠭᠡᠵᠦ ᠪᠣᠳᠣᠪᠠᠯ ᠳᠡᠯᠡᠬᠡᠢ ᠵᠢᠨ ᠪᠦᠮᠪᠦᠷᠴᠡᠭ ᠨᠣᠭᠣᠭᠠᠨ ᠪᠣᠷᠴᠠᠭ ᠤᠨ ᠴᠢᠨᠡᠭᠡᠨ ᠶᠣᠮ᠃
___________________________________(1) ᠶᠢᠰᠦᠨ ᠭᠠᠷᠠᠭ ᠣᠳᠣᠨ -- ᠨᠠᠷᠠ ᠵᠢ ᠲᠣᠭᠣᠷᠢᠨ ᠡᠷᠭᠢᠵᠦ ᠪᠠᠢᠭᠠ ᠶᠢᠰᠦᠨ ᠣᠳᠣᠨ ᠴᠣᠭᠴᠠ᠃⤵
dəlxi:n bombǒrʧǒg xi:gə:d nar sar
bidni: æmdrǎn sʊ:ʤ bæ:ga: gaʤɪr dəlxi:g dəlxi:n bombǒrʧǒg gədə̌g
dəlxi:n bombǒrʧǒg bɔl nari:n tœ:rǒn ərgə̌ʤ bæ:ga: josǒn garǎg ɔdni: dɔtrɔ̌x nəg n jum
dəlxi:n bombǒrʧǒg də:rə:s nari:g xarǎxd gʊɪlin gadri:n ʧinə:n bæ:dǎg bɔlɔ̌bʧ unə̌ndə:r nar dəlxi:n bombǒrʧgo:s xol ix jum xərbə: bid nari:g tɔm tabǎsni: ʧinə: gəʤ bɔdbɔ̌l dəlxi:n bombǒrʧǒg nɔgɔ:n bʊrʧɪg n ʧinə: jum
sar dəlxi:n bombǒrʧgo:s bas bag jum, tər n dəlxi:n bombǒrʧgi: tœ:rǒn ərgə̌ʤ bæ:dǎg
josǒn garǎg ɔdɔ̌n -- nari:n tœ:rǒn ərgə̌ʤ bæ:ga: josǒn ɔdɔ̌n ʧɔgʧ
Дэлхийн бөмбөрцөг хийгээд нар сар
Бидний амьдран сууж байгаа газар дэлхийг дэлхийн бөмбөрцөг гэдэг.
Дэлхийн бөмбөрцөг бол нарыг тойрон эргэж байгаа есөн гариг одны доторх нэг нь юм.
Бид дэлхийн бөмбөрцөг дээрээс нарыг харахад гуулин гадрын чинээн байдаг боловч үнэндээ нар дэлхийн бөмбөрцгөөс хол их юм. Хэрвээ бид нарыг том тарвасны чинээн гэж бодвол дэлхийн бөмбөрцөг ногоон буурцгийн чинээн юм.
Сар дэлхийн бөмбөрцгөөс бас бага юм, тэр нь дэлхий бөмбөрцгийг тойрон эргэж байдаг.
___________________________________
(1) Есөн гараг одон -- нарыг тойрон эргэж байгаа есөн одон цогц.
| ᠳᠡᠯᠡᠬᠡᠢ (delexei) |
dəlxi: дэлхий 【world】 【世界】 |
| ᠭᠠᠵᠠᠷ (ɣaǰar) |
gaʤɪr газар 【ground】【地面】 |
| ᠪᠥᠮᠪᠥᠷᠴᠡᠭ (bömbörčeg) |
bombǒrʧɪg бөмбөрцөг 【ball, globe】 【球】 |
| ᠳᠡᠯᠡᠬᠡᠢ ᠵᠢᠨ ᠪᠥᠮᠪᠥᠷᠴᠡᠭ (delexei yin bömbörčeg) |
dəlxi:n bombǒrʧɪg дэлхийн бөмбөрцөг 【Earth】 【地球】 |
| ᠬᠢᠭᠡᠳ (xiged) |
xi:gə:d хийгээд 【and】 【与, 及, 以及】 |
| ᠨᠠᠷᠠ (nara) |
nar нар 【Sun】 【太阳】 |
| ᠰᠠᠷᠠ (sara) |
sar сар 【Moon】 【月亮, 月球】 |
| ᠠᠮᠢᠳᠤᠷᠠᠬᠤ (amiduraxu) |
æmdrǎx амьдрах 【to live】 【生活】 |
| ᠭᠠᠵᠠᠷ ᠳᠡᠯᠡᠬᠡᠢ (ɣaǰar delexei) |
gaʤɪr dəlxi: газар дэлхий 【Earth】 【地球】 |
| ᠲᠣᠭᠣᠷᠢᠬᠤ (toɣorixu) |
tœ:rɔ̌x тойрох 【to circle, revolve around】 【绕, 绕圈, 围, 围绕】 |
| ᠡᠷᠭᠢᠬᠦ (ergixü) |
ərgə̌x эргэх 【to rotate】【旋转, 转动】 |
| ᠶᠢᠰᠦ (yisü) |
jos ~ jis ес 【nine】 【九】 |
| ᠭᠠᠷᠠᠭ ᠣᠳᠣ (ɣaraɣ odo) |
garǎg ɔd гариг од 【planet】 【行星】 |
| ᠳᠣᠳᠣᠷᠠᠬᠢ (dotoraxi) |
dɔtrɔ̌x доторх 【...which is inside...】【里面的, 里边的】 |
| ᠬᠠᠷᠠᠬᠤ (xaraxu) |
xarǎx харах 【to see, look】 【看, 瞧】 |
| ᠭᠠᠤᠯᠢ (ɣauli) |
gʊɪl гууль 【brass】 【黄铜】 |
| ᠭᠠᠳᠤᠷᠠ (ɣadur-a) |
gadǎr гадар 【basin】 【盆】 |
| ᠴᠢᠨᠡᠭᠡ (činege) |
ʧinə: чинээ 【as big as, of the same size as】 【那样程度, 那么大, 那么多】 |
| ᠪᠣᠯᠪᠴᠤ (bolbaču) |
bɔlɔ̌bʧ ~ bɔlbɔ̌ʧ боловч 【despite】 【虽然】 |
| ᠦᠨᠡᠨ ᠳᠤ ᠪᠠᠨ (ünen dü ben) |
unə̌ndɘ:n үнэндээ 【in fact】 【实际上, 其实】 |
| ᠬᠣᠯᠠ (xola) |
xɔl хол 【far～】 【远远～】 |
| ᠬᠡᠷᠪᠡ (xerbe) |
xərbə: ~ xərə̌b хэрвээ 【if】 【如果, 假如】 |
| ᠲᠠᠷᠪᠤᠰ (tarbus) |
tarbǎs тарвас (注)(Note) 【watermelon (literary)】 【西瓜 (书面语)】 |
| ᠪᠣᠳᠣᠬᠤ (bodoxu) |
bɔdɔ̌x бодох 【to think】 【想】 |
| ᠨᠣᠭᠣᠭᠠᠨ ᠪᠤᠷᠴᠠᠭ (noɣoɣan burčaɣ) |
nɔgɔ:n bʊrʧɪg ногоон буурцаг 【peas, beans】 【绿豆】 |
| ᠪᠠᠰᠠ ᠪᠠᠭᠠ (basa baɣ-a) |
bas bag бас бага 【even smaller】 【更小】 |
| ᠴᠣᠭᠴᠠ (čoɣča) |
ʧɔgʧ цогц 【body, structure】 【总体, 结合体】 |
| ᠲᠠᠷᠪᠣᠰ | Commonly known in IM as ᠱᠢᠭᠤᠧᠠ ʃi:gʊa / шийгуа. (回去) (Back) |
The usual differences in the pronunciation of endings (inflections) were heard from teachers:
1. ᠪᠢᠳᠡ ᠦ was clearly bidnɪ rather than bidni:, ᠣᠳᠣᠨ ᠦ was ɔdnɪ rather than ɔdni:. The pronunciation i: appeared to be more drawn out than the equivalent in Mongolia. In Mongolia, at least, long vowels in non-initial syllables in Mongolian are pronounced like short vowels in initial syllables. Short vowels in non-initial syllables are completely destressed and tend to lose their distinctiveness.
2. ᠨᠠᠷᠠ ᠵᠢ was nari: / нарий rather than nari:g / нарийг, ᠳᠡᠯᠡᠭᠡᠢ ᠵᠢ was delxi:gi: / дэлхийгий rather than delxi:g / дэлхийг, ᠪᠥᠮᠪᠥᠷᠴᠡᠭ ᠢ was bombǒrʧǒgi: / бөмбөрцгий rather than bombǒrtsǒgi:g / бөмбөрцгийг.
3. ᠴᠢᠨᠡᠭᠡᠨ was ʧinən / чинэн rather than ʧine:n / чинээн.
