|| 
ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠦᠨᠳᠦᠰᠦᠲᠡᠨ ᠦ ᠬᠣᠪᠢᠯᠭᠠᠨ ᠡᠮᠴᠢ ᠮᠡᠷᠭᠡᠨ
ᠮᠠᠨ ᠦ ᠣᠯᠣᠰ ᠦᠨ ᠠᠨᠠᠭᠠᠬᠤ ᠣᠬᠠᠭᠠᠨ (1) ᠦ ᠨᠣᠮ ᠪᠢᠴᠢᠭ᠌ ᠲᠣ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠡᠮᠴᠢ ᠮᠡᠷᠭᠡᠨ ᠢ 《ᠠᠨᠠᠭᠠᠬᠤ ᠣᠬᠠᠭᠠᠨ ᠳᠤ ᠨᠡᠪᠲᠡᠷᠡᠪᠡ (2)》 ᠭᠡᠵᠦ ᠲᠡᠮᠳᠡᠭᠯᠡᠵᠦ ᠪᠣᠢ᠃ ᠨᠢᠭᠡ ᠣᠳᠠᠭᠠ ᠧ ᠱᠦᠧᠧ ᠭᠡᠳᠡᠭ ᠵᠠᠩᠵᠣᠨ (3) ᠪᠠᠢᠯᠳᠣᠭᠠᠨ ᠦ ᠳᠣᠮᠳᠠ ᠰᠢᠷᠬᠠᠲᠣᠭᠠᠳ ᠮᠢᠬᠠᠨ ᠳᠤ ᠨᠢ ᠵᠡᠪᠡ ᠭᠦᠨ ᠰᠢᠭᠢᠳᠴᠦ ᠠᠪᠬᠣ ᠵᠢᠨ ᠠᠷᠭᠠ ᠦᠭᠡᠢ ᠭᠠᠴᠢᠭᠳᠠᠵᠤ ᠠᠮᠢ ᠨᠠᠰᠣ ᠨᠢ ᠠᠶᠣᠯ ᠲᠦᠭᠰᠢᠭᠦᠷᠢ ᠳᠤ ᠣᠴᠠᠷᠠᠭᠰᠠᠨ ᠪᠠᠢᠯᠠ᠃ ᠡᠭᠦᠨ ᠳᠤ ᠮᠡᠷᠭᠡᠨ ᠡᠮᠴᠢ ᠰᠢᠷᠬᠠᠳᠠᠨ ᠦ ᠪᠡᠶᠡ ᠡᠴᠡ ᠰᠢᠬᠢᠳᠦᠭᠰᠡᠨ ᠵᠡᠪᠡ ᠵᠢ ᠣᠬᠣᠨ ᠠᠪᠴᠣ ᠲᠣᠰᠬᠠᠢᠯᠠᠨ ᠨᠠᠢᠷᠠᠭᠣᠯᠣᠭᠰᠠᠨ ᠰᠠᠢᠨ ᠡᠮ ᠲᠦᠷᠬᠢᠵᠦ ᠲᠦᠷᠭᠡᠨ ᠡᠮᠨᠡᠭᠰᠡᠨ ᠵᠢᠡᠷ ᠰᠢᠷᠬᠠᠲᠠᠨ ᠦ ᠪᠡᠶᠡ ᠮᠠᠰᠢ ᠬᠣᠷᠳᠣᠨ ᠡᠳᠡᠭᠡᠷᠡᠭᠰᠡᠨ ᠪᠠᠢᠨᠠ᠃ ᠪᠠᠰᠠ ᠨᠢᠭᠡ ᠣᠳᠠᠭᠠᠨ ᠦ ᠰᠢᠷᠦᠭᠦᠨ ᠲᠣᠯᠣᠯᠳᠣᠭᠠᠨ ᠳᠤ ᠡᠣ ᠪᠠᠢ ᠭᠡᠳᠡᠭ ᠵᠠᠩᠵᠦᠨ ᠭᠣᠴᠢ ᠭᠠᠷᠣᠢ ᠰᠣᠮᠣᠨ ᠳᠤ ᠣᠨᠣᠭᠳᠠᠵᠤ ᠬᠦᠨᠳᠦ ᠰᠢᠷᠬᠠᠲᠣᠭᠠᠳ ᠮᠡᠳᠡᠭᠡ ᠠᠯᠳᠠᠨ ᠣᠢᠴᠢᠭᠰᠡᠨ ᠪᠠᠢᠵᠡᠢ᠃ ᠮᠡᠷᠭᠡᠨ ᠡᠮᠴᠢ᠂ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠦᠨᠳᠦᠰᠦᠲᠡᠨ ᠦ ᠪᠠᠨ ᠣᠯᠠᠮᠵᠢᠯᠠᠯᠲᠣ (4) ᠲᠦᠷᠭᠡᠨ ᠠᠪᠣᠷᠠᠬᠤ ᠠᠷᠭᠠ ᠵᠢ ᠬᠡᠷᠡᠭᠯᠡᠵᠦ ᠴᠠᠭᠠᠨ ᠲᠡᠮᠡᠭᠡᠨ ᠦ ᠬᠡᠪᠡᠯᠢ ᠵᠢ ᠬᠠᠭᠠᠯᠣᠭᠠᠳ ᠰᠢᠷᠬᠠᠲᠠᠨ ᠢ ᠬᠠᠯᠠᠭᠣᠨ ᠬᠡᠪᠡᠯᠢ ᠳᠤ ᠨᠢ ᠬᠢᠵᠦ ᠲᠠᠯᠪᠢᠪᠠ᠃ ᠰᠡᠬᠡᠭᠡ ᠠᠯᠳᠠᠭᠠᠳ ᠪᠠᠢᠭᠰᠠᠨ ᠰᠢᠷᠠᠬᠲᠠᠨ᠂ ᠦᠵᠡᠵᠦ ᠪᠠᠢᠳᠠᠯᠠ ᠠᠭᠠᠵᠢᠮ ᠵᠢᠡᠷ ᠰᠡᠬᠡᠭᠡᠷᠡᠵᠦ ᠬᠦᠮᠦᠨ ᠦ ᠣᠷᠴᠢᠯᠠᠩ ᠳᠤ ᠳᠠᠬᠢᠨ ᠪᠣᠴᠠᠵᠤ ᠢᠷᠡᠪᠡ᠃
ᠠᠯᠳᠠᠷᠲᠣ ᠡᠮᠴᠢ ᠮᠡᠷᠭᠡᠨ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠦᠨᠳᠦᠰᠦᠲᠡᠨ ᠦ ᠪᠠᠨ ᠣᠯᠠᠮᠵᠢᠯᠠᠯᠲᠣ ᠵᠠᠰᠠᠯᠭᠠ ᠪᠣᠯᠣᠨ ᠭᠠᠵᠠᠷ ᠣᠷᠣᠨ ᠦ ᠣᠨᠴᠠᠯᠢᠭ ᠪᠦᠬᠦᠢ ᠡᠮᠴᠢᠯᠡᠭᠡᠨ ᠦ ᠮᠡᠷᠭᠡᠵᠢᠯ ᠵᠢᠡᠷ ᠵᠢᠠᠨ ᠡᠯᠡ ᠦᠨᠳᠦᠰᠦᠳᠡᠨ ᠦ ᠠᠷᠠᠳ ᠲᠦᠮᠡᠨ ᠦ ᠮᠠᠭᠲᠠᠭᠠᠯ ᠬᠦᠨᠳᠦᠳᠬᠡᠯ ᠢ ᠣᠯᠵᠣ ᠪᠠᠢᠯᠠ᠃ ᠡᠢᠮᠦ ᠡᠴᠡ ᠬᠦᠮᠦᠰ ᠲᠡᠭᠦᠨ ᠢ ᠮᠡᠷᠭᠡᠨ ᠴᠣᠷᠵᠢ (5) ᠭᠡᠵᠦ ᠪᠢᠰᠢᠷᠡᠨ ᠳᠠᠭᠣᠳᠠᠵᠤ ᠮᠠᠨ ᠦ ᠣᠯᠣᠰ ᠦᠨ ᠬᠣᠪᠢᠯᠭᠠᠨ ᠡᠮᠴᠢ (6) ᠬᠣᠧᠠ ᠲᠦᠧᠧ ᠯᠣᠭᠡ ᠵᠡᠷᠭᠡᠴᠡᠭᠦᠯᠦᠨ ᠬᠡᠯᠡᠯᠴᠡᠳᠡᠭ ᠪᠣᠯᠣᠭᠰᠠᠨ ᠶᠣᠮ᠃
___________________________________(1) ᠠᠨᠠᠭᠠᠬᠤ ᠣᠬᠠᠭᠠᠨ -- ᠡᠮᠨᠡᠯᠭᠡ ᠵᠢᠨ ᠣᠬᠠᠭᠠᠨ ᠢ ᠵᠢᠭᠠᠵᠤ ᠪᠣᠢ᠃
(2) ᠨᠡᠪᠲᠡᠷᠡᠬᠦ -- ᠲᠣᠭᠣᠷᠠᠲᠠᠯᠠ ᠣᠢᠯᠠᠭᠠᠵᠤ ᠣᠬᠠᠬᠤᠪᠠ ᠮᠷᠭᠡᠵᠢᠬᠦ᠃
(3) ᠵᠠᠩᠵᠣᠨ -- ᠴᠡᠷᠡᠭ ᠦᠨ ᠶᠡᠬᠡ ᠨᠣᠶᠳ ᠦᠨ ᠡᠷᠬᠢᠮ ᠴᠣᠯᠠ᠃
(5) ᠴᠣᠷᠵᠢ -- ᠰᠦᠮᠡ ᠬᠡᠢᠳ ᠦᠨ ᠬᠣᠷᠠᠯ᠂ ᠨᠣᠮ ᠦᠨ ᠣᠢᠯᠠ ᠵᠢ ᠲᠣᠯᠣᠭᠠᠢᠯᠬᠠᠴᠢ ᠬᠦᠮᠦᠨ ᠦ ᠲᠣᠰᠢᠶᠠᠯ᠃
Монгол үндэстний хувилгаан эмч Мэргэн
Мэргэн бол Мин улсын сүүлчээс Чин улсын эхний үед амьдраж байсан гадар эмнэлгийн салааны алдарт Монгол эмч юм.
Манай улсын анагаах ухааны (1) ном бичигт Монгол эмч Мэргэнийг "анагаах ухаанд нэвтрэв (2)" гэж тэмдэглэж бий. Нэг удаа Э Шүэ гэдэг жанжин (3) байлдааны дунд шархтаад маханд нь зэв гүн шигдэч авахын аргагүй гачигдаж амь нас нь аюул түгшүүрт учирсан байлаа. Үүнд Мэргэн эмч шархтаны биеэс шигдсэн зэвийг ухан авч тусгайлан найруулсан сайн эм түрхэж түргэн эмэнсэнээр шархтаны бие маш хурдан эдгэрсэн байна. Бас нэг удааны ширүүн тулалдаанд Ү Бай гэдэг жанжин гуч гаруй суманд оногдож хүнд шархтаад мэдээ алдан ойчсон байжээ. Мэргэн эмч, Монгол үндэстнийхээ уламжлалт (4) түргэн аврах аргийг хэрэглэж, цагаан тэмээний хэвэлийг хаглаад шархтаныг халуун хэвэлт нь хийж тавив. Сэхээ алдаад байсан шархтан, үзэж байдал аажимаар сэхээрж хүний орчлонт дахин буцаж ирэв.
Алдарт эмч Мэргэн Монгол үндэстнийхээ уламжлалт заслага болон газар ороны онцлог бүхий эмчилгээ мэргжилээрээ эл үндэстний ард түмэний магтаал хүндэтгэлийг олж байлаа. Иймээс хүмүүс түүнийг Мэргэн цорж (5) гэж бишрэн дуудаж манай улсын хувилгаан эмч (6) Хуа Түө лүгээ зэрэгцүүлэн хэлэлцдэг болсон юм.
___________________________________
(1) Анагаах ухаан -- эмнэлгийн ухааныг зааж бий.
(2) Нэвтрэх -- туурдал ойлгож ухах ба мэргэжлэх.
(3) Жанжин -- цэргийн их ноёдын эрхэм цол.
(4) Уламжлалт -- орон нутаг буюу үндэстний дээдсээсээ уламжлалж ирсэн өвөрмөц онцлог ба хэвшил бүхий зүйл.
(5) Цорж -- сүм хийдийн хурал, номын үйлийг толгойлогч хүний тушаал.
(6) Хувилгаан эмч -- тон их мэргэжилтэй сайн эмч.
mɔŋgɔ̌l undə̌stni: xʏbilga:n əmʧ mərgə̌n
mərgə̌n bɔl miŋ ʊlsi:n su:lʧə:s ʧiŋ ʊlsi:n əxni: uəd æmdrǎʤ bæ:sǎn gadǎr əmnə̌lg:in sala:ni aldǎrt mɔŋgɔ̌l əmʧ mon
manæ: ʊlsi:n anga:x ʊxa:ni: nɔm biʧigt mɔŋgɔ̌l əmʧ mərgə̌ni: "ang:ax ʊxa:nd nəbtrəb" gəʤ təmdə̌glə̌ʤ bi:
nəg ʊda: ə ʃwæ? gədəg ʤaŋʤɪn bælda:ni: dʊnd ʃarxta:d maxand n ʤib gun ʃigdə̌ʧ abǎxi:n arǎggui gaʧɪgdǎʤ æm nas n ajʊ:l tugʃu:rd ʊʧirsǎn bæ:na: u:nd mərgə̌n əmʧ ʃarxtǎni: bəiə:s ʃigdsə̌n ʤibi: ʊxǎn abʧ tʊsgæ:lǎn næ:rʊ:lsǎn sæ:n əm turxə̌ʤ turgə̌n əmə̌nsnə:r ʃarxtni: bəj maʃ xʊrdǎn ədgə̌rsə̌n bæ:na: bas nəg ʊda:ni: ʃuru:n tʊlǎlda:nd ugə:r gədəg ʤaŋʤɪn gʊʧ garʊi sʊmǎnd ɔnɔ̌gdɔʤ xund ʃarxtǎga:d mədə: aldǎn œ:ʧsɔ̌n bæʤæ: mərgə̌n əmʧ, mɔŋgɔ̌l undə̌сtni:xə: ʊlǎmʤlǎlt turgə̌n abrǎx argi: xərə̌glə̌ʤ ʧaga:n təmə:ni: xəbə̌li:g xagla:d ʃarxtǎni:g xalʊ:n xəbə̌lt n xi:ʤ tæbɪb səxə: alda:d bæ:sǎn ʃarxtǎn, uʤə̌ʤ bæ:dǎl a:ʤɪma:r səxə̌rgə̌ʤ xuni: ɔrʧlɔ̌ŋd dæxɪn bʊʧǎʤ irəb
aldǎrt əmʧ mərgə̌n mɔŋgɔ̌l undə̌stni:xə: ʊlǎmʤlǎld ʤasla:g bɔlɔ̌n gaʤɪri:n ɔrɔ̌ni: ɔnʧlɔ̌g boxoi əmʧɪlgə:n mərə̌gʤilə:rə:n əl undə̌stni: ard tuməni: magta:l xundə̌tgə̌li:g ɔlʤ bæ:la: i:mə:s xumu:s tu:ni:g mərgə̌n ʧɔrʤ gəʤ biʃrə̌n dʊ:dǎʤ manæ: ʊlsi:n xʏbɪlga:n əmʧ hʊa tuo le: ʤirə̌gʧu:lə̌n xələ̌lʧdə̌g bɔlsɔ̌n jʊm anga:x ʊxa:n -- əmnə̌lgi:n ʊxa:ni: ʤa:ʤ bi: nəbtrə̌x -- tʊ:rdǎl œ:lgɔ̌ʤ ʊxǎx ba mərə̌gʤlə̌x ʤaŋʤɪn -- ʧirə̌gi:n ix nɔjdi:n ərxə̌m ʧɔl ʊlǎmʤlǎlt -- ɔrɔ̌n nʊtǎg bʊjʊ: undə̌stni: də:dsə:sə:n ʊlǎmʤlǎlʤ irsə̌n obǒrmǒʧ ɔnʧlɔ̌g ba xəbʃil boxoi ʤuil ʧɔrʤ -- sum xi:di:n xʊrǎl, nɔmi:n uili: tɔlgœ:lɔ̌gʧ xuni: tʊʃa:l xʏbɪlga:n əmʧ -- tɔŋ ix mərə̌gʤilte: sæ:n əmʧ| (词汇 1)(Vocab 1) | (回文章)(Back to passage) |
| ᠦᠨᠳᠦᠰᠦᠲᠡᠨ (ündüsüten) |
undə̌stə̌n үндэстэн 【nationality, race, nation】 【民族】 |
| ᠬᠤᠪᠢᠯᠭᠠᠨ (xubilɣan) |
xʏbɪlga:n хувилгаан 【reincarnation of Buddha, miraculous】 【灵验的, 神明的, 神灵的, 万能的】 |
| ᠮᠢᠩ ᠤᠯᠤᠰ (ming ulus) |
miŋ ʊls Мин улс 【Ming dynasty】 【明朝】 |
| ᠰᠡᠭᠦᠯᠴᠢ (segulči) |
su:lʧ сүүлч 【end】 【最后的, 最终的, 最末的】 |
| ᠴᠢᠩ ᠤᠯᠤᠰ (čing ulus) |
ʧiŋ ʊls Чин улс (注)(Note) 【Qing dynasty】 【清朝】 |
| ᠡᠬᠢ (exi) |
əx эх 【beginning】 【起初, 开始, 起始】 |
| ᠠᠮᠢᠳᠤᠷᠠᠬᠤ (amiduraxu) |
æmdrǎx амьдрах 【to live】 【起初, 开始, 起始】 |
| ᠭᠠᠳᠠᠷ ᠡᠮᠨᠡᠯᠭᠡ (ɣadar emnelge) |
gadǎr əmnə̌lə̌g гадар эмнэлэг 【surgery, surgical medicine】 【外科】 |
| ᠰᠠᠯᠠᠭᠠ (salaɣ-a) |
sala: салаа 【branch】 【分枝, 枝杈】 |
| ᠠᠯᠳᠠᠷᠲᠤ (aldartu) |
aldǎrt алдарт 【famous】 【有名的, 闻名的】 |
| ᠠᠨᠠᠭᠠᠬᠤ (anaɣaxu) |
anga:x анагаах 【to heal, cure, restore to health】 【治, 治疗】 |
| ᠠᠨᠠᠭᠠᠬᠤ ᠤᠬᠠᠭᠠᠨ (anaɣaxu uxaɣan) |
anga:x ʊxa:n анагаах ухаан 【science of medicine】 【医学】 |
| ᠨᠣᠮ ᠪᠢᠴᠢᠭ᠌ (nom bičig) |
nɔm biʧig ном бичиг 【books】 【书籍, 书本】 |
| ᠨᠡᠪᠲᠡᠷᠡᠬᠦ (nebterexü) |
nəbtrə̌x нэвтрэх 【to enter, permeate, know thoroughly】 【透, 透过, 渗透, 侵入, 渗入】 |
| ᠲᠡᠮᠳᠡᠭᠯᠡᠬᠦ (temdeglexü) |
təmdə̌glə̌x тэмдэглэх 【to note down, note, to describe】 【作记号, 作标记, 表明, 纪录, 记载】 |
| ᠧ ᠱᠦᠧᠧ (ᴇ šüwᴇ) |
e ʃuwə Э Шүэ 【E Shuo (Manchu general)】 【鄂硕 (满洲的将军)】 |
| ᠵᠠᠩᠵᠤᠨ (ǰangǰun) |
ʤæŋʤɪn жанжин 【general (military)】 【将军, 将官, 将领】 |
| ᠪᠠᠢᠯᠳᠤᠭᠠᠨ (bailduɣan) |
bæ:lda:n байлдаан 【fight, battle, combat, war】 【战斗】 |
| ᠰᠢᠷᠬᠠᠲᠤᠬᠤ (sirxatuxu) |
ʃarxtǎx шархтах 【to be wounded, injured】 【受伤, 负伤】 |
| ᠮᠢᠬᠠ (mix-a) |
max мах 【flesh】 【肉】 |
| ᠵᠡᠪᠡ (ǰebe) |
ʤib зэв 【arrowhead】 【镞】 |
| ᠭᠦᠨ (gün) |
gun гүн 【deep】 【深的】 |
| ᠰᠢᠭᠢᠳᠬᠦ (sigidxü) |
ʃigdə̌x шигдэх 【to get stuck in, to be inserted, to sink in】 【陷入, 嵌入, 钻入】 |
| ᠭᠠᠴᠢᠭᠳᠠᠬᠤ (ɣačiɣdaxu) |
gaʧɪgdǎx гачигдах 【(passive of ᠭᠠᠴᠢᠬᠤ)↓, to suffer from, to be hard pressed】 【(ᠭᠠᠴᠢᠬᠤ的被动态)↓, 难住, 为难, 困窘】 |
| ᠭᠠᠴᠢᠬᠤ (ɣačixu) |
gaʧɪx гачих 【to suffer from, to be hard pressed】 【拮据, 困顿, 难住】 |
| ᠠᠮᠢ ᠨᠠᠰᠤ (ami nasu) |
æm nas амь нас 【life】 【生命, 寿命】 |
| ᠠᠶᠤᠯ ᠲᠦᠭᠰᠢᠭᠦᠷᠢ (ayul tügsigüri) |
ajʊ:l tugʃu:r аюул түгшүүр 【danger】 【惊险, 风险】 |
| ᠤᠴᠠᠷᠠᠬᠤ (učaraxu) |
ʊʧrǎx учрах 【to meet, come across】 【碰见, 遇见, 遭遇】 |
| ᠤᠬᠤᠬᠤ (uxuxu) |
ʊxǎx ухах 【to dig】 【挖, 抠, 掘】 |
| ᠲᠤᠰᠬᠠᠢᠯᠠᠬᠤ (tusxailaxu) |
tʊsgæ:lǎx тусгайлах 【to specialise, (here) specially】 【专门, 特地】 |
| ᠨᠠᠢᠷᠠᠭᠤᠯᠬᠤ (nairaɣulxu) |
næ:rʊ:lǎx найруулах 【to blend, compound, compose】 【调制, 配制, 调合, 调配】 |
| ᠲᠦᠷᠬᠢᠬᠦ (türxixü) |
turxə̌x түрхэх 【to annoint, apply, put on】 【涂, 抹】 |
| ᠡᠮᠨᠡᠬᠦ (emnexü) |
əmnə̌x эмнэх 【to medicate, treat】 【治疗, 医治, 医疗】 |
| ᠡᠳᠡᠭᠡᠷᠡᠬᠦ (edegerexü) |
ədə̌grə̌x эдгэрэх 【to recover, to heal up】 【愈, 痊愈, 复元, 恢复, 好转】 |
| ᠰᠢᠷᠦᠭᠦᠨ (sirügün) |
ʃuru:n ширүүн ~ шүрүүн 【rough, severe, tough, harsh】 【強烈, 剧烈】 |
| ᠲᠤᠯᠤᠯᠳᠤᠭᠠᠨ (tululduɣan) |
tʊlǎlda:n тулалдаан 【fight, battle, struggle】 【交战, 战斗, 会战】 |
| ᠡᠦ ᠪᠠᠢ (ü bai) |
u: bæ: Ү бай 【Wu Bai (Manchu general)】 【武拜 (满洲的将军)】 |
| ᠰᠤᠮᠤ (sumu) |
sʊm сум 【arrow】 【箭】 |
| ᠣᠨᠣᠭᠳᠠᠬᠤ (onoɣdaxu) |
ɔnɔ̌gdɔ̌x оногдох 【(passive of ᠣᠨᠣᠬᠤ)↓, to be hit】 【(ᠣᠨᠣᠬᠤ的被动态)↓, 被命中】 |
| ᠣᠨᠣᠬᠤ (onoxu) |
ɔнɔ̌x онох 【hit a target, hit upon】 【命中, 击中, 打中】 |
| ᠬᠦᠨᠳᠦ (xündü) |
xund хүнд 【heavy, grave, difficult, serious】 【重】 |
| ᠮᠡᠳᠡᠭᠡ (medege) |
mədə: мэдээ 【consciousness】 【知觉】 |
| ᠠᠯᠳᠠᠬᠤ (aldaxu) |
aldǎx алдах 【to lose】 【失, 失去】 |
| ᠣᠢᠴᠢᠬᠤ (oičixu) |
œ:ʧɪx ойчих 【to fall down】 【掉落, 坠落, 倒下, 跌到, 摔到】 |
| ᠣᠯᠠᠮᠵᠢᠯᠠᠯᠲᠤ (ulamǰilaltu) |
ʊlǎmʤlǎlt уламжлалт 【traditional, inherited】 【传说的, 习惯的】 【伝統, 遺産】 |
| ᠲᠦᠷᠭᠡᠨ ᠠᠪᠣᠷᠠᠬᠤ (türgen aboraxu) |
turgən abrǎx түргэн аврах (注)(Note) 【first aid】 【急救】 |
| ᠲᠡᠮᠡᠭᠡ (temege) |
təmə: тэмээ 【camel】 【骆驼】 |
| ᠬᠡᠪᠡᠯᠢ (xebeli) |
xəbə̌l хэвэл 【abdomen, belly】 【腹, 腹部】 |
| ᠬᠠᠭᠠᠯᠬᠤ (xaɣalxu) |
xaglǎx хаглах 【to cleave, split, cut open】 【切开, 打开, 割开】 |
| ᠰᠢᠬᠡᠭᠡ (sexege) |
səxə: сэхээ 【consciousness, intellect, reason】 【知觉, 理智, 理性】 |
| ᠠᠭᠠᠵᠢᠮ (aɣajim) |
a:ʤɪm аажим 【slowly】 【缓慢的, 徐徐的】 |
| ᠰᠡᠬᠡᠭᠡᠷᠡᠬᠦ (sexegerexü) |
səxə:rə̌x сэхээрэх 【become awake or conscious, recover one's senses】 【觉醒, 醒悟, 悔悟, 清醒】 |
| ᠣᠷᠴᠢᠯᠠᠩ (orčilang) |
ɔrʧlɔ̌ŋ орчлон 【universe, world, material world, world of reincarnation】 【宇宙, 世间, 人间】 |
| ᠪᠤᠴᠠᠬᠤ (bučaxu) |
bʊʧɪx буцах 【to go back, return, turn back】 【回, 返, 归, 回返】 |
| ᠵᠠᠰᠠᠯᠭᠠ (ǰasalɣ-a) |
ʤaslǎg заслага 【therapeutic treatment; repair, maintenance】 【治疗, 医疗】 |
| ᠭᠠᠵᠠᠷ (ɣaǰar) |
gaʤɪr газар 【ground】【地面】 |
| ᠣᠨᠴᠠᠯᠢᠭ (ončaliɣ) |
ɔnʧlɔ̌g онцлог 【peculiarity, feature】 【特点, 特色, 特征】 |
| ᠪᠦᠬᠦᠢ (büxüi ~ böxöi) |
buxi: ~ boxoi бүхий 【being, existing, having, possessing, containing】 【有, 具有, ...着】 |
| ᠡᠮᠴᠢᠯᠡᠭᠡ (emčilege) |
əmʧɪlgə: эмчилгээ 【medical treatment, health care】 【医疗, 治疗】 |
| ᠮᠡᠷᠭᠡᠵᠢᠯ (mergeǰil) |
mərə̌gʤil мэргэжил 【specialisation, profession, qualification, competence】 【技术, 技能, 技巧, 专业, 业务】 |
| ᠡᠯᠡ (el-e) |
əl эл 【all, every】 【各, 诸, 这】 |
| ᠮᠠᠭᠲᠠᠭᠠᠯ (maɣtaɣal) |
magta:l магтаал 【eulogy, praise, panegyric】 【颂歌, 赞歌, 颂词】 |
| ᠬᠦᠨᠳᠦᠳᠬᠡᠯ (xündüdxel) |
xundə̌tgə̌l хүндэтгэл 【respect, honour, esteem, reverence】 【尊敬, 尊重, 尊称】 |
| ᠴᠣᠷᠵᠢ (čorǰi) |
ʧɔrʤ цорж 【"master of law", title given to head lama in monastic college or temple】 【卓尔济（主管寺庙教仪的喇嘛）】 |
| ᠪᠢᠰᠢᠷᠡᠬᠦ (bisirexü) |
biʃrə̌x бишрэх 【to have faith, believe, worship, to admire, to be reverent】 【钦佩, 宗拜, 敬仰, 佩服, 宗奉, 信服】 |
| ᠬᠣᠧᠠ ᠲᠦᠧᠧ (xuwa tüwe) |
hʊa tuо Хуа Түө 【Hua Tuo (famous Chinese physician of 1st-2nd century)】 【华佗】 |
| ᠯᠦᠭᠡ (lüge) |
le: лүгээ (注)(Note) 【with (literary)】 【跟】 |
| ᠵᠡᠷᠭᠡᠴᠡᠭᠦᠯᠬᠦ (ǰergečegülxü) |
ʤirə̌gʧu:lə̌x зэрэгцүүлэх 【(causative of ᠵᠡᠷᠭᠡᠴᠡᠬᠦ)↓, place side by side, juxtapose, put on the same basis, to compare】 【ᠵᠡᠷᠭᠡᠴᠡᠬᠦ的使动态)↓,使并列等, 排列, 并列, 对比】 |
| ᠵᠡᠷᠭᠡᠴᠡᠬᠦ (ǰergečexü) |
ʤirə̌gʧix зэрэгцэх 【to be parallel to, on the same level as, equal to】 【并列, 并行, 平行】 |
| ᠬᠡᠯᠡᠯᠴᠡᠬᠦ (xelelčexü) |
xələ̌lʧix хэлэлцэх 【speak, talk, converse, discuss】 【交谈, 相谈, 谈论, 议论】 |
| (词汇 2)(Vocab 2) | (回文章)(Back to passage) |
| ᠵᠢᠭᠠᠬᠤ (ǰiɣaxu) |
ʤa:x заах 【to teach】 【教】 |
| ᠲᠤᠭᠤᠷᠠᠬᠤ (tuɣuraxu) |
tʊ:rǎx туурах 【to come to an end, be settled, thoroughly】 【透彻, 彻底, 有眉目, 有结果】 |
| ᠣᠢᠯᠠᠭᠠᠬᠤ (oilaɣaxu) |
œ:lgɔ̌x ойлгох 【to understand, comprehend】 【理解, 体会, 心得】 |
| ᠤᠬᠠᠬᠤ (uxaxu) |
ʊxǎx ухах 【to understand, comprehend】 【理解, 领会, 理会】 |
| ᠮᠡᠷᠭᠡᠵᠢᠬᠦ (mergeǰixü) |
mərə̌gʤix мэрэгжих 【to be trained, to become qualified, to become professional】 【擅长, 专业化, 专门化】 |
| ᠴᠡᠷᠢᠭ (čerig) |
ʧirə̌g цэрэг 【warrior, soldier】 【兵, 军, 卒】 |
| ᠨᠣᠶᠠᠳ (noyad) |
nɔjd ноёд 【officer, official】 【官, 官员】 |
| ᠡᠷᠬᠢᠮ (erxim) |
ərxə̌m эрхэм 【important, distinguished】【尊贵的, 尊敬的, 可贵的】 |
| ᠴᠣᠯᠠ (čola) |
ʧɔl цол 【rank, title】【称号, 名号】 |
| ᠪᠤᠶᠤ (buyu) |
bʊjʊ: буюу 【or】【或者】 |
| ᠳᠡᠭᠡᠳᠦᠰ (degedüs) |
də:də̌s дээдэс 【ancestors, forefathers】 【祖先, 先辈】 【祖先, 先祖】 |
| ᠣᠯᠠᠮᠵᠢᠯᠠᠬᠤ (ulamǰilaxu) |
ʊlǎmʤlǎx уламжлах 【to transmit, pass down】【传达, 传授, 传递】 |
| ᠥᠪᠡᠷᠮᠢᠴᠡ (öbermiče) |
obǒrmǒʧ өвөрмөц 【distinctive, special, unique】【独特的, 个别的, 特殊的】 |
| ᠬᠡᠪᠰᠢᠯ (xebsil) |
xəbʃil хэвшил 【custom】【习俗, 惯例, 风格】 |
| ᠵᠦᠢᠯ (ǰüil) |
ʤuil зүйл 【kind, sort, category】 【种, 种类】 |
| ᠰᠦᠮᠡ ᠬᠡᠢᠳ (süm-e ~ söm-e xeid) |
sum ~ som xi:d сүм хийд 【monastery】 【寺庙, 寺院】 |
| ᠬᠤᠷᠠᠯ (xural) |
xʊrǎl хурал 【meeting】 【会】 |
| ᠦᠢᠯᠡ (üile) |
uil үйл 【work, activities】 【事业, 活动】 |
| ᠲᠣᠯᠣᠭᠠᠢᠯᠠᠬᠤ (toloɣailaɣči) |
tɔlgœ:lɔ̌gʧ толгойлогч 【one in charge, leader, chief】 【头目, 头领, 头脑】 |
| ᠲᠤᠰᠢᠶᠠᠯ (tusiyal) |
tʊʃa:l тушаал 【office, position】 【头目, 头领, 头脑】 |
| ᠲᠣᠩ (tung ~ tong) |
tʊŋ ~ tɔŋ тон 【very】 【很, 非常】 |
| ᠴᠢᠩ ᠤᠯᠤᠰ | Often known in M as ᠮᠠᠨᠵᠤ ᠴᠢᠩ ᠭᠦᠷᠦᠨ manʤ ʧiŋ gurə̌n / Манж Чин Гүрэн. (回去) (Back) |
| ᠲᠦᠷᠭᠡᠨ ᠠᠪᠣᠷᠠᠬᠤ | 主要是内蒙的说法Mainly an IM term. In M, ᠠᠩᠬᠠᠨ ᠦ ᠲᠣᠰᠠᠯᠠᠮᠵᠢa:ŋxni: tʊslǎmʤ / aанхны тусламж. (回去) (Back) |
| ... ᠯᠦᠭᠡ | 古典的说法，蒙古国的发音不确定。This is a literary term, not usually found in M dictionaries. The pronunciation used in Mongolia is uncertain.(回去) (Back) |
